Viti është 2025. Eksperimenti madhështor i Evropës nuk duket më aq madhështor. Nga distanca, BE-ja mund të shfaqet ende si një gjigant elegant, një kolos diplomatik që përshkon skenën globale me idealet e saj të paqes, unitetit dhe prosperitetit. Por një inspektim më i afërt zbulon një pamje tjetër.
Realiteti evropian është ai i një burokracie të përhapur të mbajtur së bashku nga një sërë kompromisesh të dobëta, që përshkon nga një krizë në tjetrën. Pavarësisht retorikës madhështore, duket se qëllimi kryesor i Evropës është që të shmangë shpërbërjen për një kohë të gjatë për të nxjerrë një tjetër deklaratë për shtyp.
Të mos tallemi me veten. BE-ja në vitin 2025 do të jetë një bashkim në udhëkryq. Dhe rruga përpara? Epo, në përgjithësi mund të duket mjaft e paparashikueshme, por ka disa sfida kryesore që me siguri mund të priten.
Ndarja ekonomike: Një Bashkim Europian i ndarë
Së pari, ndarja ekonomike. BE-ja ka qenë gjithmonë një jorgan i lara-lara: i pasur dhe i varfër, i fortë dhe i dobët, unitet dhe ndarje, të gjitha të bashkuara me shpresën se ndonjë formulë magjike e integrimit do ta bënte atë të funksiononte.
Në teori, një treg i vetëm duhet të nënkuptojë prosperitet të përbashkët për të gjithë. Në praktikë, është më shumë si një koktej masiv ku të ftuarit veriorë pinë shampanjë, ndërsa ata jugorë përpiqen dëshpërimisht të gjejnë kanapenë e fundit.
Evropa Veriore e ka përballuar stuhinë në të cilën rezultoi mjaft mirë lufta në Ukrainë, falë ekonomive të fuqishme dhe politikave të kujdesshme fiskale. Ndërkohë, disa vende në Evropën Jugore dhe Lindore po mendojnë ende se si t’ia dalin mbanë, me nivele kaq të larta borxhi, saqë edhe financierët më të sprovuar do të zhyten në djersë të ftohtë.
Sa i përket politikave ekonomike të BE-së, ato kanë qenë pothuajse po aq të qëndrueshme sa moti në Londër – shpesh duke u zhvendosur, rrallëherë të besueshme. Politika e parave të lira të Bankës Qendrore Evropiane ka shërbyer si patericë për shumë njerëz, por me inflacionin në rritje dhe mundësinë e politikave monetare më të shtrënguara, të çarat kanë filluar të shfaqen.
Deri në vitin 2025, projekti evropian do të përballet me një të vërtetë shumë të pakëndshme: hendeku midis të pasurve dhe të varfërve po zgjerohet dhe “solidariteti” mbi të cilin është ndërtuar BE-ja ka filluar të duket më shumë si një përrallë. Stabiliteti ekonomik i unionit do të jetë nën presion të madh pasi vendeve do të duhet të zgjedhin midis solidaritetit dhe mbijetesës.
Gjeopolitika: Politika e jashtme e rrëmujshme e Evropës
Më pas, gjeopolitika. Ah, vendi i Evropës në skenën botërore. Dikur udhëheqësi krenar i një rendi ndërkombëtar të bazuar në rregulla, BE-ja tani duket e kënaqur të shikojë ndërsa dinamikat globale të fuqisë largohen nga kufijtë e saj. Lufta e Rusisë kundër Ukrainës është një kujtesë se politika e jashtme e BE-së është në rastin më të mirë një mendim i mëvonshëm i iniciativave të SHBA-së dhe në rastin më të keq një ushtrim i parëndësishëm diplomatik.
Deri në vitin 2025, Evropa duhet të jetë e vetëdijshme se mbështetja e saj tek Shtetet e Bashkuara për sigurinë dhe drejtimin strategjik është vetëm në rritje. Ideja se BE-ja mund të udhëheqë disi një përpjekje gjeopolitike pan-evropiane më vete, ka filluar të duket për të qeshur. Një “Ushtri Evropiane”, dikush? Sigurisht. Nëse me “ushtri” nënkuptoni disa brigada dokumentesh, një grusht kontraktuesish mbrojtës dhe shumë fjalime shpresëdhënëse.
Më pas, sigurisht, është Kina, nisma e së cilës “Një brez dhe një rrugë” po zgjerohet në të gjithë Evropën, duke i kthyer portet dhe infrastrukturën evropiane në asete kineze. Por përgjigja e BE-së ndaj kësaj është, në mënyrë të parashikueshme, një kombinim i shtrëngimit të dorës dhe mosveprimit. Varësia ekonomike e kontinentit nga PRC autoritare, veçanërisht në sektorë si teknologjia dhe prodhimi, e lë Brukselin të kapur në një lidhje gjeopolitike, ndërsa alternativat, si bashkimi me Indinë, nuk ndiqen mjaftueshëm.
Migrimi: Një krizë që nuk do të përfundojë
Tani, çështja e migracionit. Do të ishte mirë të thuash se BE-ja ka filluar të mësojë mësimin e saj, por kjo do t’i jepte asaj shumë merita. Udhëheqësit e tij pëlqejnë të flasin për “emigrimin e menaxhuar” dhe “përgjegjësinë e përbashkët”, por ndërsa konfliktet dhe paqëndrueshmëria shtyjnë më shumë njerëz drejt Evropës, Bashkimi do ta gjejë veten sërish nën presion intensiv. Dhe, ndërsa islamizmi në Evropë është në rritje, po lindin edhe çështje urgjente të identitetit.
Problemi? Ndarjet e brendshme të BE-së, natyrisht. Vendet në Lindje, të udhëhequra nga Hungaria dhe – pjesërisht – Polonia, do të vazhdojnë të mbyllin dyert e tyre, ndërsa vendet e Evropës Perëndimore, si Gjermania dhe Franca, do të luftojnë me pakënaqësinë e tyre publike për emigracionin. Ndërkohë Jugu i mbingarkuar do të vlojë drejt një pike kthese politike.
Rezultati? Një grumbull politikash, asnjëra prej të cilave nuk trajton me të vërtetë shkaqet rrënjësore të migrimit, duke e lënë Evropën në mëshirën e tendencave globale që nuk mund t’i kontrollojë. Dhe nëse historia na ka mësuar diçka, është se strategjia e BE-së për të goditur kanaçe në rrugë nuk funksionon në planin afatgjatë.
Në vitin 2025, prisni më shumë fërkime, më shumë gishta dhe më shumë biseda që nuk të çojnë askund. Paaftësia e unionit për të miratuar një politikë kohezive migracioni, ose thjesht për t’i thënë “jo” një pushtimi të vazhdueshëm, do të vazhdojë të gërryejë besueshmërinë e tij, si brenda dhe jashtë vendit.
“Populizëm”: Elefanti në dhomë
Rritja e asaj që elitat e quajnë populizëm po afrohet mbi institucionet e Evropës. Ndërsa pabarazia ekonomike rritet dhe BE-ja vazhdon të dështojë në adresimin e shqetësimeve të qytetarëve të zakonshëm, lëvizjet nacional-konservatore do të vazhdojnë të fitojnë tërheqje.
Nga Viktor Orbán i Hungarisë tek fraksionet e djathta të Italisë, liderët evropianë që përçmojnë sundimin teknokratik të Brukselit po fitojnë vetëm popullaritet. Në vitin 2025, patriotët euroskeptikë nuk do të jenë më një “kërcënim në zhvillim”. Ata do të jenë një forcë e vendosur, ku partitë politike në shumë vende të BE-së do të vënë hapur në dyshim vetë legjitimitetin e bashkimit.
Këmbëngulja e BE-së për një “bashkim gjithnjë e më të ngushtë” do të duket gjithnjë e më shumë jashtë lidhjes me realitetet në terren. Problemi është i thjeshtë: elita e BE-së duket se nuk mund të kuptojë se njerëzit e zakonshëm duan diçka që ndihet reale, e prekshme dhe e sigurt, jo më shumë rregulla apo projekte madhështore që duken të shkëputura nga jeta e përditshme.
Përfundim: Kriza ekzistenciale e BE-së
Çfarë shtohet e gjithë kjo? Në vitin 2025, BE do të qëndrojë në pragun e një llogarie të madhe. Ndarjet e brendshme, pabarazia ekonomike dhe kërcënimet e jashtme do ta bëjnë mbijetesën e unionit një çështje domosdoshmërie dhe jo zgjedhjeje. Idealet e larta do të përplasen me realitetin e ashpër se vendet e Evropës janë thellësisht të ndara.
BE-ja është kthyer në një shtëpi letrash me të çarat që zgjerohen çdo vit. Pyetja kryesore për vitin 2025 është nëse ajo më në fund mund të përballet me krizën e saj ekzistenciale me guximin për të reformuar, apo nëse do të çalojë në një formë ose në një tjetër, një samit katastrofik në një kohë.
Siç janë gjërat, Bashkimi Evropian do të hyjë në Vitin e Ri si një tren i vjetër, duke ecur përpara, i mbajtur së bashku nga inercia e plotë dhe shpresa se stacioni tjetër do të jetë disi më i mirë. A do të arrijë Evropa në këtë rast? Vështirë të thuhet. Por nëse historia është ndonjë udhërrëfyes, ndoshta do të jetë shumë e zënë me nxjerrjen e një komunikate të paqartë për të vërejtur se e gjithë kjo po del nga binarët.
Përkthyer nga Brusses Signal