Daniel R. DePetris për CNN
Një vit më parë, krerët e shteteve të NATO-s u mblodhën në Vilnius, Lituani, për samitin e tyre vjetor. Një mbledhje e krijuar për t’i dërguar presidentit rus Vladimir Putin një mesazh për vendosmërinë dhe angazhimin e NATO-s, por u errësua nga çështja e anëtarësimit përfundimtar të Ukrainës në aleancë.
Komunikata e lëshuar pas ngjarjes shumëditore ripohoi një angazhim të dhënë nga aleanca gjatë samitit të 2008 në Bukuresht: Ukraina do të bëhet një anëtare e NATO-s, edhe nëse koha nuk është përcaktuar ende.
Për presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky, riafirmimi ishte shumë më i ulët se pritshmëritë e tij. Ai e quajti mosgatishmërinë e NATO-s për të krijuar një kornizë kohore konkrete për anëtarësimin e Ukrainës “të pashembullt dhe absurd”, duke shkaktuar shqetësim në administratën e Bidenit dhe gati duke e prishur samitin.
Më pas, Uashingtoni dhe Kievi ishin në gjendje të rregullonin ashpërsinë. Por me udhëheqësit e NATO-s në Uashington këtë javë për të festuar 75-vjetorin e aleancës, çështja e anëtarësimit të Ukrainës vazhdon të rri pezull mbi procedurat si lagështia në ditët e qenve të gushtit.
Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e tyre pa dyshim do të vazhdojnë të insistojnë pa dyshim se është vetëm çështje kohe përpara se Ukrainës t’i jepet privilegji për t’u bashkuar me NATO-n. Në të vërtetë, sipas draft komunikatës për samitin e kësaj jave, NATO po përgatitet të theksojë se rruga e Ukrainës për t’u bashkuar me aleancën është “e pakthyeshme”, një deklaratë e bërë për herë të parë nga Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg në prill.
Megjithatë, në realitet, Ukraina nuk është aspak afër anëtarësimit. NATO nuk duket e përgatitur për të sjellë Ukrainën në aleancë dhe ka një rast të mirë për t’u bërë që dhënia e statusit të anëtarësimit në Kiev do të ishte një politikë e keqe. Ka kaluar shumë kohë që administrata Biden të ndalojë së pretenduari ndryshe. Shtëpia e Bardhë duhet t’i japë Zelenskit ndershmërinë që meriton.
Së pari, SHBA-ja duhet të jetë e qartë paraprakisht se sa e vështirë është për një vend aspirant të bëhet anëtar i NATO-s. Karta e saj e bën të qartë se vendet anëtare bien dakord të mbrojnë çdo anëtar tjetër të aleancës që sulmohet: “Palët bien dakord që një sulm i armatosur kundër një ose më shumë prej tyre në Evropë ose Amerikën e Veriut do të konsiderohet si një sulm kundër të gjithëve”. Në letër, Polonia është po aq e detyruar të dalë në mbrojtje të SHBA-së, sa SHBA-ja është e detyruar të dalë në mbrojtje të Polonisë.
Megjithatë, disa anëtarë kyç të NATO-s nuk kanë qenë veçanërisht të etur për të dalë në mbrojtje të Ukrainës. Në vitin 2008, kur presidenti i atëhershëm Xhorxh W. Bush donte t’i ofronte Ukrainës (dhe Gjeorgjisë, një tjetër ish-shtet sovjetik) një plan për të nisur procesin e pranimit, aleatët si Franca dhe Gjermania ishin kundër tij.
Pasi aneksimi rus i Krimesë në mars 2014 e vuri këtë çështje në rendin e ditës edhe një herë, ishin SHBA ato që kishin shqetësime. Presidenti i atëhershëm Barack Obama tha në vend të kësaj se Uashingtoni do të thërriste një takim të Komisionit NATO-Ukrainë, një organ për të ushqyer marrëdhëniet dypalëshe. Biden deklaroi së fundmi muajin e kaluar se ai “nuk është i përgatitur të mbështesë NATO-izimin Ukrainës”. Për shkak se NATO i merr vendimet me konsensus, çdo anëtar i vetëm mund të bllokojë pranimin e Ukrainës.
Nocioni se Kievi do të hyjë në NATO për sa kohë që lufta në Ukrainë po shpërthen, është natyrisht fantastike për arsyen e thjeshtë se anëtarët e aleancës do të detyrohen më pas të luftojnë drejtpërdrejt Rusinë, gjë që ngre pyetjen nëse do të futet Ukraina në NATO. edhe nëse është e mundur, në fakt është e mençur. Zelensky, i cili ka shpenzuar shumë kohë që nga pushtimi i Rusisë duke u përpjekur të shtyjë temën e anëtarësimit, vetë e kupton mjaft mirë këtë vonesë të nevojshme.
Disa studiues të politikës së jashtme, si ish-ambasadori i SHBA-së në Rusi, Michael McFaul, kanë rekomanduar dhënien e një ftese në NATO për Ukrainën për të hapur rrugën për përfundimin e luftës. Kjo me sa duket do të frenonte Putinin në planin afatgjatë dhe do të pengonte Moskën të përdorte çdo armëpushim për të rindërtuar ushtrinë e saj për një pushtim tjetër të Ukrainës, muaj apo vite më vonë.
Por ky skenar është gjithashtu problematik. Pse Putini do të konsideronte një armëpushim ose një zgjidhje diplomatike me Kievin, nëse ai e dinte se anëtarësimi në NATO për Ukrainën ishte shumë afër? Larg nga promovimi i një zgjidhjeje, kjo ide mund ta bënte përfundimin e luftës praktikisht të pamundur për Putinin, i cili i bëri thirrje në mënyrë eksplicite Ukrainës që të hiqte dorë nga aspiratat e saj për t’u bashkuar me NATO-n, si kusht thelbësor i çdo negocimi paqeje. Siç shkruan dhjetëra ekspertë të politikës së jashtme në një letër të hapur javën e kaluar. “Sa më shumë të premtojë se Ukraina do t’i bashkohet aleancës sapo të përfundojë lufta, aq më e madhe është nxitja për Rusinë që të vazhdojë të luftojë luftën dhe të vrasë ukrainasit në mënyrë që të parandalojnë integrimin e Ukrainës në NATO”.
Duke lënë mënjanë të gjitha këto, nuk është plotësisht e qartë se shtrirja e një garancie sigurie të NATO-s në Ukrainë do të respektohej plotësisht – gjë që mund të minonte vetë aleancën.
Vendet e NATO-s kanë demonstruar në mënyrë të përsëritur se nuk do të hyjnë në një luftë të drejtpërdrejtë me armë në emër të Ukrainës. Një garanci sigurie e NATO-s pa kredibilitet është thjesht një premtim në letër, një premtim që Rusia mund të zgjedhë ta testojë. NATO-s do t’i paraqitej më pas dy opsione të papëlqyeshme: të qëndrojë duarkryq dhe të gërryejë fuqinë e klauzolës së saj të mbrojtjes kolektive ose të zhvillojë një luftë të padëshiruar kundër një vendi me më shumë se 5500 raketa bërthamore.
Shkurtimisht, këmbëngulja që Ukraina do të bëhet anëtare e familjes së NATO-s, edhe nëse pengesat praktike janë të lehta për t’u parashikuar, i bën dëm Shteteve të Bashkuara dhe NATO-s, si dhe Ukrainës. SHBA e ekspozon veten si një superfuqi duke i dhënë shpresë të rreme një shteti të mundshëm klient. NATO tregon se është e ndarë në çështjen e pranimit të Ukrainës. Dhe Ukraina është e detyruar të durojë poshtërimin e shtrëngimit, si një lloj brejtësi proverbial mbi një rrotë që nuk mund të arrijë copën e djathit përpara saj.
Më e mira që Ukraina ka të ngjarë të marrë nga NATO është më shumë pajisje dhe raketa të mbrojtjes ajrore, një program trajnimi më i fortë për trupat e saj dhe një angazhim për të ndihmuar Kievin të mbajë linjën. Biden duhet t’i thotë Zelensky-t paqartë se anëtarësimi në NATO është një detyrë budallai – dhe ndërsa ai është në të, ai duhet t’u kërkojë falje të gjithë ukrainasve, që ka pritur kaq gjatë për të deklaruar atë që tashmë është e qartë.