Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, edhe pse është në krye të një vendi në luftë, po lufton edhe për një qëllim paqësor: anëtarësimin e Ukrainës në Bashkimin Evropian sa më shpejt që të jetë e mundur. Ai e sheh këtë si shpërblimin e sakrificës së popullit të tij dhe një garanci për të ardhmen evropiane të vendit.
BE-ja, të paktën në fjalë, e mbështet këtë vizion dhe e quan hyrjen e Ukrainës në union një “domosdoshmëri gjeopolitike”. Lufta e nisur nga Rusia në vitin 2022 ndryshoi krejtësisht qëndrimet – brenda pak muajsh, Ukraina mori statusin e “vendit kandidat”. Bashkë me të, edhe Moldavia u rendit mes përparësive të zgjerimit të BE-së.
Në raportin e fundit të Komisionit Evropian, Ukraina dhe Moldavia janë vlerësuar si dy nga katër vendet që mund të jenë në BE deri në vitin 2030, krahas Shqipërisë dhe Malit të Zi. Kjo është e jashtëzakonshme, duke pasur parasysh që Ukraina është ende në luftë, me ekonomi të rrënuar dhe miliona refugjatë. Megjithatë, Brukseli pranon përparimin e madh të reformave, edhe pse korrupsioni mbetet problem.
Pengesat politike dhe vetoja hungareze
Megjithatë, vendimi përfundimtar nuk i takon Komisionit, por qeverive të 27 vendeve anëtare, të cilat duhet të bien dakord njëzëri. Aktualisht, kryeministri hungarez Viktor Orbán po bllokon hapjen zyrtare të negociatave me Kievin – dhe për pasojë edhe me Moldavinë.
Shumë vëzhgues besojnë se edhe vende të tjera po e përdorin Hungarinë si justifikim për të vonuar procesin, veçanërisht për shkak të rritjes së partive të djathta radikale në Francë, Gjermani dhe vende të tjera.
Frika nga kostot dhe “kalët e Trojës”
Skeptikët brenda BE-së frikësohen nga pasojat ekonomike të pranimit të Ukrainës, një vend me nevoja kolosale rindërtimi dhe bujqësi konkurruese që mund të dëmtojë fermerët e Evropës Qendrore. Ndërkohë, po diskutohet edhe sekuestrimi i 140 miliardë eurove të aseteve ruse të ngrira për të ndihmuar Ukrainën.
Në Bruksel po shqyrtohen mënyra për të anashkaluar veton hungareze dhe për të nisur “negociata joformale”, si dhe për të përfshirë klauzola më të rrepta në marrëveshjet e reja të anëtarësimit për të shmangur hyrjen e vendeve që mund të kthehen në “kalë Troje” brenda BE-së.
Shpresa dhe paralajmërimet
Presidentja moldave Maia Sandu paralajmëroi se nëse BE-ja nuk vepron brenda tre viteve të ardhshme, do të humbasë besimin e qytetarëve që shpresojnë për integrim. Ndërsa Zelensky, në një intervistë për “The Guardian”, paralajmëroi se Rusia mund të nisë luftëra të reja në Evropë dhe theksoi se populli ukrainas mbahet bashkë nga “diçka më e madhe se logjika”.
Ndoshta edhe vetë Evropa, për të përballuar këtë moment historik, ka nevojë për diçka më të madhe se logjika.