Javier Villamor për Brussels Signal
Zgjedhjet e ardhshme gjermane jo vetëm që do të përcaktojnë të ardhmen e njërës prej dy shtyllave politike dhe ekonomike të Bashkimit Evropian, ato do të testojnë gjithashtu aftësitë drejtuese të dy figurave kryesore: Friedrich Merz, lider i qendrës së djathtë CDU/CSU, dhe Olaf Scholz i SPD-së së qendrës së majtë.
Të hënën, më 16 dhjetor, Scholz dështoi në votëbesimin, duke e lejuar atë t’i propozojë Presidentit Federal Frank-Walter Steinmeier që të shpërndahet Bundestagu.
Steinmeier ka tre javë për të marrë një vendim, deri më 6 janar. Nëse miratohet, zgjedhjet do të duhet të mbahen brenda 60 ditëve, me një datë të rënë dakord midis grupeve parlamentare për 23 shkurt.
Sipas sondazheve të fundit, SPD do të merrte 17 për qind të votave, ndërsa të Gjelbrit, partnerët e saj pas daljes së FDP-së liberale nga koalicioni i tyre, do të merrnin 15 për qind. Së bashku ata përbëjnë 32 për qind, po aq sa CDU/CSU konservatore. Kjo bën një lidhje teknike përpara luftës.
Ndërsa Merz përpiqet të përfitojë nga pakënaqësia sociale në rritje, Scholz kërkon të projektojë stabilitet – megjithëse ky stabilitet është dobësuar seriozisht pas gati tre vjetësh krize që nga shpërthimi i luftës në Ukrainë.
Sfidat globale ndikojnë në peizazhin e brendshëm politik dhe ekonomik të Gjermanisë. Lufta në Ukrainë ka tensionuar marrëdhëniet me Rusinë, ndërsa tensionet me Kinën dhe roli i SHBA-së si garantues i sigurisë evropiane paraqesin sfida përtej kufijve gjermanë.
Gjermania, dikur motori ekonomik i Evropës, është i detyruar të përcaktojë pozicionin e saj përballë këtyre ndryshimeve dhe të përpiqet të përshtatet shpejt me një skenar ndërkombëtar shqetësues. Gjendja aktuale e ekonomisë gjermane është një shqetësim qendror. Inflacioni, kriza energjetike dhe humbja e konkurrencës industriale po ndikojnë në punësimin dhe fuqinë blerëse.
Analistët si Wolfgang Münchau besojnë se kriza e rëndë gjermane është strukturore për shkak të qasjes ekonomike dhe mungesës së inovacionit gjatë mandatit të Angela Merkelit në detyrë dhe vazhdimit të saj nga qeveritë pasuese.
Këto zgjedhje do të jenë një referendum nëse Scholz apo Merz kanë përgjigjet e nevojshme për të rigjallëruar ekonominë, veçanërisht në fusha të tilla si tranzicioni i energjisë dhe inovacioni industrial.
Merz e paraqet veten si lider i ndryshimit, por përballet me ndarje të brendshme brenda CDU/CSU. Nga njëra anë, sektorët konservatorë mbrojnë politika strikte për imigracionin dhe ekonominë; nga ana tjetër, centristët kërkojnë një qasje më të moderuar, afër pozicioneve socialdemokrate. Scholz, nga ana tjetër, mbron vazhdimësinë, por SPD e tij po vuan një rrjedhje votash për të Gjelbërit, të cilët tërheqin të rinjtë e shqetësuar për ndryshimet klimatike dhe për Die Linke, të lidhur me partinë marksiste të Gjermanisë Lindore, e cila thekson drejtësinë sociale.
Shfaqja e Aleancës së majtë Sahra Wagenknecht (BSW), e udhëhequr nga Sarah Wagenknecht, shton një dimension të ri. Kjo parti, kritike ndaj të majtës së zgjuar, kërkon të tërheqë votuesit e zhgënjyer me opsionet tradicionale.
Vota e të rinjve po shfaqet si një nga faktorët kryesorë vendimtarë. Me një prirje drejt të Gjelbërve dhe një zhgënjim në rritje me partitë tradicionale, ata mund të shtyjnë për një axhendë të krahut të majtë të fokusuar në dixhitalizimin, ndryshimin e klimës dhe drejtësinë sociale. Megjithatë, këto prioritete shqetësojnë konservatorët, të cilët kanë frikë nga një ndikim më i madh në ekonominë e Gjermanisë, tashmë të dobësuar nga vitet e mungesës së inovacionit dhe një politike energjetike të drejtuar nga ideologjia.
Rritja e Alternativës për Gjermaninë (AfD) të së djathtës së djathtë është një tjetër variabël kyç. Pavarësisht persekutimit politik dhe mediatik, partia ka fituar mbështetje nga sektorët e pakënaqur me mungesën e lidershipit dhe vizionit strategjik.
Merz premton reforma gjithëpërfshirëse, por aftësia e tij për t’i zbatuar ato do të varet nga partnerët e mundshëm të së majtës së tij. Scholz, nga ana tjetër, përmend stabilitetin si forcën e tij kryesore, megjithëse administrata e tij aktuale ka lënë më shumë pyetje sesa përgjigje.
Sistemi proporcional i Gjermanisë, i cili favorizon koalicionet e mëdha, kufizon kapacitetin për inovacion politik dhe zbeh premtimet elektorale. Kjo i hap dyert partive të reja, siç është AfD, që përfaqësojnë një të kundërtën e drejtpërdrejtë me establishmentin aktual.
Skenarët e mundshëm pas zgjedhjeve përfshijnë një koalicion të ri të madh midis CDU/CSU dhe SPD, i cili mund të përjetësojë status quo-në, por edhe të rrisë polarizimin; një qeveri e udhëhequr nga Merz me mbështetje të kryqëzuar; apo ngritja e partive të vogla si faktorë kyç në formimin e koalicioneve, duke u dhënë atyre një peshë të paimagjinueshme në formimin e qeverisë.