Kur studiuesit ecën në kështjellën malore të epokës së bronzit në malet e Kaukazit Jugor në vitin 2018, ata nuk e kishin idenë se rrënojat që mund të shihnin ishin vetëm maja e ajsbergut. Por pasi përdorën 11,000 imazhe të shkrepura me dron për të hartuar strukturën, ata kuptuan se Dmanisis Gora 3,000-vjeçare ishte ndoshta kështjella më e madhe e këtij lloji në rajon.
Në vitin 2018, studiuesit zbuluan një kep të fortifikuar midis dy grykave të thella në malet e Kaukazit, i cili shërben si një kufi midis Evropës dhe Azisë. Vendi kishte mure të brendshme dhe të jashtme të fortesës, dhe mbetjet e strukturave të lashta prej guri të dukshme për studiuesit. Por ishte shumë e madhe për t’u hartuar në këmbë, kështu që studiuesit nga Universiteti Cranfield iu drejtuan teknologjisë për ndihmë.
“Kjo ishte ajo që ndezi idenë e përdorimit të një droni për të vlerësuar vendin nga ajri. Droni bëri gati 11.000 fotografi të cilat u bashkuan duke përdorur softuer të avancuar për të prodhuar modele të lartësisë digjitale me rezolucion të lartë që tregon çdo pikë sikur po shikoni drejt poshtë,” tha Nathaniel Erb-Satullo, ligjërues i lartë në shkencën e arkitekturës pranë Institutit Forensik Cranfield.
Vendi i zbuluar doli të ishte më shumë se 40 herë më i madh se sa mendohej.
“Madhësia e jashtëzakonshme e Dmanisis Gora ndihmon në shtimin e dimensioneve të reja në modelet e grumbullimit të popullsisë në Euroazi dhe më gjerë. Dmanisis Gora nuk është vetëm një gjetje e rëndësishme për rajonin e Kaukazit Jugor, por ka një rëndësi më të gjerë për diversitetin në strukturën e vendbanimeve në shkallë të gjerë dhe proceset e formimit të tyre,” shkruajnë autorët në studim.
Sipas tyre, dy muret e fortifikuara funksiononin së bashku për mbrojtje. Të dyja ishin bërë me gurë të ashpër dhe llaç, duke krijuar mburoja të trasha gjashtë metra kundër forcave të jashtme.
“Nëse pushtimi i kalasë së brendshme dhe vendbanimit të jashtëm do të ishin afërsisht bashkëkohorë, siç sugjerojmë ne,” shkruanin autorët në studim, “ky vendbanim do të ishte një nga më të mëdhenjtë e njohur në epokën e bronzit të vonë dhe hekurit të Kaukazit Jugor”.
Ekipi beson se Dmanisis Gora vazhdoi të zgjerohej me kalimin e kohës, pasi grupet e lëvizshme baritore iu bashkuan vendbanimit, por një pjesë e popullsisë mund të ketë qenë sezonale.
Ekipi shpreson të studiojë më tej vendin për të kuptuar funksionet e zonave specifike dhe për të mësuar për gjithçka, nga dendësia dhe intensiteti i popullsisë deri te lëvizjet e bagëtive dhe praktikat bujqësore.