Kur do ta kuptojmë mesazhin? Disa muaj më parë bëra shaka se, kur vjen puna tek Donald Trump, Europa duhet të mësojë nga Miranda Hobbes e Sex and the City dhe të kuptojë se “Ai thjesht nuk është i interesuar për ju”. Pas javës së kaluar, duket qartë se kjo nënvlerëson problemin. Amerika e Trump-it nuk është vetëm indiferente ndaj Europës – ajo është hapur armiqësore. Kjo ka pasoja të mëdha për kontinentin dhe për Britaninë, që shumë udhëheqës ende nuk duan t’i pranojnë.
Thellësia e kësaj armiqësie u bë e qartë në strategjinë e re kombëtare të sigurisë së SHBA-së (NSS), një dokument 29-faqesh që përbën deklaratën formale të politikës së jashtme të administratës së dytë Trump. Ka shumë për t’u kritikuar aty, duke filluar me shenjat dyshuese rreth fjalës “ndryshimi i klimës”, por pjesët më goditëse janë ato që i drejtohen Europës.
Kina dhe Rusia, të cilat mendonit se SHBA do t’i shihte si kërcënime strategjike reale, trajtohen me përmbledhje dhe lehtësi. Por Europa është ajo që ndez nervat e ekipit të Trump-it, ndaj saj shpërthen fuqinë retorike. Dokumenti paralajmëron se stagnimi ekonomik, “censura e fjalës së lirë dhe shtypja e opozitës politike”, rënia e lindjeve dhe mbi të gjitha migracioni, paraqesin “shansin e zhdukjes civilizacionale”.
Nuk ju nevojitet software i avancuar për të kuptuar çfarë do të thotë kjo. NSS shqetësohet se së shpejti disa vende europiane “do të bëhen shumicë jo-europiane”, që është një eufemizëm për jo të bardhë. Çdo dyshim u hodh poshtë nga fjala e shpërndarë e presidentit në Pennsylvania të martën, ku ai u ankua se SHBA merr njerëz vetëm “nga vendet skamnore” si Somalia, duke pyetur: “Pse nuk mund të kemi njerëz nga Norvegjia, Suedia … nga Danimarka?”
Kjo ndoshta nuk do të kishte shumë rëndësi nëse thjesht konfirmonte që Trump dhe rrethi i tij e shohin Europën përmes të njëjtit prizëm të luftës kulturore që përdorin për SHBA-në, duke fajësuar migracionin, DEI dhe fenomenin “woke” për shoqëri të dobësuara që dikur ishin më të forta kur ishin të bardha dhe kristiane (sipas perceptimit të tyre “europian”). Por kjo nuk është thjesht një rant Fox News-i. Është një plan.
NSS thekson se administrata Trump nuk do të qëndrojë duarkryq ndërsa Europa lejon veten të bëhet “e papërfaqësueshme brenda 20 vjetëve ose më pak”. Plani është të mbështesë partitë e djathta ekstreme që lavdëron për “rezistencën” e tyre. Ai thotë se “rritja e ndikimit të partive patriotike europiane” është shenjë optimizmi dhe SHBA do të bëjë çmos për t’i ndihmuar Evropës të “korrigjojë drejtimin aktual”. Me fjalë të tjera, SHBA synon të ndjekë ndryshime regjimesh në Europë, duke mbështetur parti si AfD në Gjermani, Rassemblement National në Francë dhe Reform UK në Britani.
Mbështetësit e Trump-it argumentojnë se administrata nuk ka problem me Europën si tërësi; është Bashkimi Europian që nuk e duron. Një Europë e shteteve sovrane individuale, thonë ata, do të gjejë një përqafim të ngrohtë në Uashington. Kjo përputhet plotësisht me preferencën e Vladimir Putinit, i cili ka konsideruar dobësimin ose shpërbërjen e BE-së si qëllim strategjik për dekada. Nuk është çudi që Kremlini përgëzoi planin e ri amerikan, duke e parë të përshtatshëm me “vizionin tonë”.
Motivet janë më pak të rëndësishme: qoftë për arsye ideologjike apo transaksionale, SHBA e sheh BE-në si armik. Kjo duhej të ishte e qartë që pak javë pas rikthimit të Trump në Shtëpinë e Bardhë, dhe padyshim deri në shkurt, kur ai kritikoi Volodymyr Zelenskyy në Oval Office. Tani është e qartë dhe e pakundërshtueshme.
Problemi është se udhëheqësit europianë ende nuk e pranojnë këtë të vërtetë të dhimbshme. Kreu i NATO-s, Mark Rutte, paralajmëroi të enjten se “Rusia ka sjellë luftën në Europë” dhe se “ne jemi objekti i ardhshëm i Rusisë”. Por ai harroi të përmendte se anëtari më i fuqishëm i NATO-s, SHBA, ka zgjedhur anën e Rusisë.
Edhe Kryeministri britanik Keir Starmer tregon një kontradiktë të madhe. Ai mburret me solidaritetin ndaj Zelenskyy, por hesht ndërsa Trump tregon solidaritet me Putin. Starmer e di se mbrojtja e Ukrainës kërkon kombinimin e kapaciteteve ushtarake europiane, por muajin e kaluar lejoi dështimin e një plani për Britaninë për t’u bashkuar me një iniciativë të madhe rindërtimi ushtarak europian.
Këtë javë, Starmer përjashtoi rikthimin në Bashkimin Doganor të BE-së, duke thënë se nuk dëshiron të prishë marrëveshjen tregtare me SHBA-të. E njëjta zgjedhje përsëritet vazhdimisht: marrëdhënia me SHBA-në mbi atë me Europën, edhe kur sinjalet janë të qarta: kjo dashuri është e njëanshme.
Në këtë situatë, zëri më i qartë gjeopolitik në Europë është ai i Papës. Papa Leo kritikoi Trump për “përpjekjen për të shpërbërë” një aleancë transatlantike thelbësore. Në klimën aktuale, edhe thjesht të emërtojsh problemin konsiderohet një akt radikal. Tani është koha që udhëheqësit që nuk flasin në emër të Zotit, por të popujve të Europës, të jenë po aq të guximshëm.