Ka pasur shumë panik mbi aktivitetet e Rusisë në dhjetë vitet e fundit. Nga mashtrimi i Russiagate në Uashington deri te shpifja e çdo partie populiste të djathtë – nga Berlini në Vjenë, në Paris e në Sofje – si agjentë të qëllimshëm ose të pavullnetshëm moskovitë, “Rusia Rusia Rusia” ka qenë refreni i preferuar i elitave. Pra, dikush mund të justifikojë njerëzit jopolitikë që kanë injoruar lajmet për inkursione të përsëritura ruse në Evropën Lindore, veçanërisht në Poloni dhe në vendet baltike.
Por ndryshe nga ato gënjeshtra të së kaluarës, këto inkursione janë shumë reale. Hapësira ajrore estoneze u shkel së fundmi nga tre avionë luftarakë rusë për të paktën 12 minuta, dhe avionët thuhet se injoruan sinjalet nga pilotët e NATO-s. Ndryshe nga inkursioni i fundit rus me dronë në Poloni – i cili, teknikisht, mund të jetë bërë nëpërmjet falsifikimit (megjithëse kjo është e pamundur) – këta avionë qartësisht nuk gjetën rrugën e tyre aksidentalisht në Estoni për atë periudhë kohore. Pak para kësaj, një tjetër dron rus fluturoi në Letoni, dhe dronë të panjohur u vunë re në Danimarkë dhe Lituani.
Danimarka ka të ngjarë të ketë pak arsye për t’u shqetësuar, pasi është shumë larg kufirit të Rusisë. Por shtetet baltike janë praktikisht të rreshtuara për Rusinë. Ndërsa këto vende i kanë ndërtuar forcat e tyre të armatosura ndjeshëm gjatë viteve të fundit – dhe kanë rritur pjesëmarrjen ushtarake civile – ato janë ende absolutisht të vogla; Lituania, më e madhja, është vetëm rreth 65,000 kilometra katrorë. Plus disa zona, si Narva e Estonisë – një qytet që kufizohet me Rusinë – janë kryesisht rusishtfolëse dhe mund të kenë popullsi që mbështesin Rusinë në rast të diçkaje më shumë sesa një pushtim i hapësirës ajrore.
Zgjidhja e Baltikut është kthyer te klubi i madh i NATO-s, SHBA-ja, Mbretëria e Bashkuar, Gjermania, Franca dhe Turqia. Por kjo mungon.
Presidenti Donald Trump mbështeti rrëzimin e avionëve luftarakë rusë mbi territorin e NATO-s, por ai ngurroi në mënyrë të dukshme nëse trupat amerikane do të angazhoheshin, duke thënë: “Varet”.
Sa i përket Francës? Edhe pas pushtimit të Krimesë nga Rusia, Parisi po përpiqej t’i shiste Moskës dy anije luftarake. Me përjashtim të epokës Napoleonike dhe Luftës së Krimesë, Franca dhe Rusia nuk kanë një histori të gjatë si kundërshtarë; me sa duket, ato kanë një histori më të gjatë si aleate. Kjo për shkak se pozicionet e tyre gjeografike kërcënohen të dyja nga një Gjermani e fortë; për Francën, bota nuk do të mbarojë nëse shtetet e largëta baltike bien nën kontrollin e Moskës.
Gjermania historikisht ka pasur një lidhje të madhe me vendet baltike, të cilat dikur sundoheshin nga fisnikë gjermano-baltikë. Për qindra vjet, ai rajon ishte një fushë beteje midis shteteve të ndryshme ruse dhe gjermanike. Por Bashkimi Sovjetik u kujdes për dëbimin e atyre gjermanëve dhe, ndërsa trupat gjermane sapo morën pjesë në një stërvitje të NATO-s atje, Berlini po e bën të qartë se nuk do të bëjë asnjë investim të vërtetë në sigurinë e Baltikut, duke e nënvlerësuar tashmë idenë e një “muri me dronë”.
Po në lidhje me Mbretërinë e Bashkuar? Ajo ka bërë një shfaqje të mbrojtjes së Ukrainës – duke kërkuar të zgjerojë ndikimin e saj në Evropën Juglindore – por i përmend vendet baltike vetëm një herë në Strategjinë e saj të Sigurisë Kombëtare 2025, dhe kjo është në kontekstin e mbajtjes së anijeve ruse larg ujërave ngjitur me Mbretërinë e Bashkuar.
Së fundmi, është Turqia, e cila kohët e fundit dërgoi një aeroplan radar në Lituani. Por Ankaraja është e përqendruar në zhvillimet në Siri dhe nuk do të shkojë në luftë me Rusinë për Talinin.
E gjitha kjo do të thotë se mbështetja në mënyrën e të menduarit të shekullit të 20-të – organizata ushtarake në shkallë të gjerë me mbi 30 anëtarë – ka të ngjarë të mos jetë mënyra më e mirë për vendet baltike. Me botën që po bëhet shumëpolare, ata duhet të frymëzohen nga rastet e kaluara të shumëpolaritetit dhe të dalin nga mendimi i shekullit të 20-të. Për ta bërë këtë, ata duhet t’i drejtohen një kryeqyteti tjetër: Varshavës.
Polonia ka pasur politikë të brendshme të tensionuar dhe qeveria e tyre është e ndarë midis një presidenti nacionalist dhe një kryeministri të qendrës së butë. Por të dy bien dakord se Polonia duhet të jetë kombi më i fuqishëm në Evropë. Vendi ka rritur shumë shpenzimet e tij ushtarake dhe mund të pretendojë me besueshmëri se ka ushtrinë më të fuqishme në BE, përveç ndoshta Francës.
Polonia, ndryshe nga vendet e tjera të listuara këtu, në të vërtetë ka arsye të mira për të shmangur rimarrjen e vendeve baltike nga rusët. Rusia tashmë ka një enklavë në Kaliningrad, e cila kufizohet me Poloninë veriore dhe Lituaninë jugperëndimore; marrja e vendeve baltike do t’u lejonte atyre të kërcënonin plotësisht Poloninë nga veriu dhe lindja (nëpërmjet Bjellorusisë), një situatë e paqëndrueshme.
Si të tilla, vendet baltike – të cilat, siç u diskutua, janë të vogla, por jo të lëkundura – duhet të kërkojnë të formojnë një aleancë ushtarake me katër anëtarë me Poloninë, duke rënë dakord për një marrëveshje të qartë të mbrojtjes së ndërsjellë. Sekreti i vogël i ndyrë i NATO-s është se Neni V është praktikisht i pakuptimtë, pasi kërkon vetëm një përgjigje nga një anëtar tjetër i NATO-s “siç e konsideron të nevojshme” – që mund të nënkuptojë një cicërimë simpatike ose një kuti me helmeta Kevlar. Kjo është arsyeja pse Rusia ka qenë duke hetuar: Për të parë se ku qëndron saktësisht vija për Nenin V.
Por një Aleancë Polake/Baltike – jo tamam një Komonuelth Polako-Lituanez, megjithëse dikush mund të argëtohet duke dalë me emra të ndryshëm për t’u kujtuar qytetarëve lidhjet historike të shekujve 16-18 – mund dhe duhet ta bëjë të qartë se një sulm ndaj njërit kërkon që anëtarët e tjerë të angazhohen ushtarakisht për të larguar kërcënimin. Rusia ka të ngjarë të hezitojë të përballet me Poloninë (e cila ishte një nga vendet e vetme që e mundi Bashkimin Sovjetik në një luftë), prandaj është përqendruar në prenë më të lehtë të Baltikut.
Kjo i sjell dobi Polonisë, e cila do të shihte ngritjen e statusit të saj, dhe padyshim u sjell dobi shteteve baltike duke ofruar mbrojtje aktuale. Ka të ngjarë të jetë e dëmshme për NATO-n, pasi nevoja për një aleancë të re, më të vogël, do të nënvizonte padobinë e asaj organizate. Kjo nga ana tjetër do të shkaktonte shqetësim në Bruksel, pasi qendra e pushtetit do të zhvendosej me shpejtësi drejt Varshavës. Por vendet baltike dhe Polonia nuk duhet të rrezikojnë sigurinë e tyre sepse disa ndjenja mund të lëndohen.
Rendi i vjetër botëror ka mbaruar dhe po lind një i ri. Të gjitha vendet, përfshirë ato në rrezik si vendet baltike, duhet të ndryshojnë strategjitë e tyre për të ecur me kohën. Braktisja e organizatave të mëdha dhe joserioze si NATO në favor të një aleance më të vogël, të udhëhequr nga Polonia, do të ishte një vend i mirë për ta për të filluar.