Ralph Schoellhammer për Brussels Signal
Mezi kalon një javë ku nuk ka një ngjarje tjetër “Make Europe Great Again” diku në kontinentin e vjetër. Kohët e fundit kam marrë pjesë në një që po zhvillohet në Parlamentin Evropian në Bruksel, dhe një tjetër do të vijë në Madrid pas pak ditësh. Unë në përgjithësi jam dashamirës ndaj këtyre mbledhjeve dhe më pëlqen ndryshimi i atmosferës që përhapet nga SHBA-ja po aq sa çdo komentues i qendrës së djathtë në këtë anë të Atlantikut. Por vetëm dridhjet nuk do ta bëjnë Evropën të madhe ose, për këtë çështje, nuk do ta shpëtojnë atë. Donald Trump u zgjodh si president i Shteteve të Bashkuara dhe ndërsa ai ka një vend të butë për disa liderë evropianë si Giorgia Meloni i Italisë ose Viktor Orbán i Hungarisë, përparësia e tij është dhe do të mbetet Amerika e para. Shpresat se Donald Trump do ta shpëtojë Evropën nga vetja janë të gabuara, dhe ndërsa ai me siguri do të donte një partner të fortë, ai nuk do të bëjë punën tonë për ne.
Lëvizjet e krahut të djathtë të Evropës duhet të marrin vendime të guximshme për atë se si duan që BE-ja dhe marrëdhëniet e ardhshme midis shteteve evropiane të duken, dhe pavarësisht fitoreve të herëpashershme rajonale në Itali, Austri, Hungari apo Republikën Çeke, ka ende një mungesë një vizion koheziv të krahut të djathtë. Për të qenë i qartë, me krahun e djathtë nuk nënkuptoj konservatorizmin e vakët të Partisë Popullore Evropiane dhe liderëve të tyre konservatorë të rremë si Manfred Weber apo Ursula von der Leyen. Këta njerëz kanë më shumë të përbashkëta me të Gjelbërit sesa me konservatorët e vërtetë, dhe ata kanë kryer çdo marrëzi të krahut të majtë nga “Marrëveshjet e Gjelbra” deri te hapja e kufijve. Po, po, në javët e fundit ka pasur disa shpërdorime: Marrëveshja e Gjelbër duhet të shtyhet dhe ndoshta kufijtë nuk janë një ide aq e keqe në fund të fundit. U desh vetëm një recesion i zgjatur ekonomik dhe goditje me thikë javore nga emigrantët e paligjshëm në Gjermani.
E gjithë kjo tingëllon mirë, por propozimet e shëndosha kanë qenë e vetmja gjë që buron nga Brukseli për gati tre dekada: për gati tre dekada, Bashkimi Evropian ka hartuar strategji për të rritur rolin e tij si një lojtar i rëndësishëm në skenën globale. Kjo përpjekje filloi me Strategjinë e Lisbonës në vitin 2000, e cila synonte të transformonte BE-në në “ekonominë më konkurruese dhe dinamike të bazuar në njohuri në botë, e aftë për rritje të qëndrueshme ekonomike me më shumë vende pune dhe më të mira dhe kohezion më të madh social” brenda një dekade. Megjithatë, kur këto objektiva ambicioze nuk u arritën, Strategjia e Lisbonës u pasua nga “Strategjia Evropa 2020”, e cila synonte “rritje të zgjuar, të qëndrueshme dhe gjithëpërfshirëse”. Përsëri, pas një dekade tjetër objektivash të paplotësuara, 2025 do të prezantojë një strategji të re, “Busullën e Konkurrencës”. Fatkeqësisht, ky busull do të përfundojë duke mos çuar askund ashtu si strategjitë e mëparshme.
Evropa ka nevojë për një vizion gjithëpërfshirës që shkon përtej sloganeve. Një nga arsyet pse Donald Trump po shfaqet si një forcë e natyrës në këtë moment është sepse gjithçka ishte përgatitur para se të vinte në pushtet dhe tani ai po ekzekuton një program transformues hap pas hapi. A ka dikush – e majta apo e djathta – një program të ngjashëm për BE-në? Sado joshëse që mund të duket, largimi nga BE-ja nuk është i preferueshëm sesa reformimi i tij, dhe ndërsa e para tingëllon e lehtë, e dyta është e nevojshme. Tregu i përbashkët dhe harmonizimi i procedurave burokratike nga Polonia në Portugali janë elementë thelbësorë për konkurrencën e vërtetë dhe nëse duam të jemi në të njëjtin nivel me Kinën dhe SHBA-në, sipërmarrësit e suksesshëm duhet të gjejnë kushte të ngjashme në të gjithë kontinentin, kushte që e bëjnë biznesin më të lehtë dhe jo më e vështirë.
Për momentin, për fat të keq, Bashkimi Evropian po duket se i bën gjërat më të vështira, jo më të lehta. Prandaj, zhgënjimi me Brukselin është më se i justifikuar, por nuk besoj se këto politika jofunksionale si ndalimi i motorit me djegie të brendshme, mekanizmat e rregullimit të kufijve të karbonit, apo lufta kundër fermerëve nuk mund të kthehen. BE-ja është një institucion i fuqishëm i kapur nga ideologjia e gabuar. Imagjinoni për një sekondë udhëheqja në Bruksel do të hartonte politika që mbështesin bizneset (më pak burokraci), prodhimin e energjisë (bërthamore dhe fracking), transportin (duke i bërë fluturimet dhe udhëtimet me tren më të lira, jo më të shtrenjta) dhe mbrojtjen reale të kufijve të jashtëm. Në vend të kësaj, burokracia e Brukselit zgjedh përleshje të vogla me shtetet anëtare, duke i ndaluar studentët në Hungari të marrin pjesë në programin Erasmus, sepse Budapesti nuk ndjek linjën ideologjike të elitave të majta-liberale.
Donald Trump nuk e formoi partinë e tij, por mori përsipër partinë republikane dhe e riformoi atë në një mjet të fuqishëm për reformimin dhe rishpikjen e Shteteve të Bashkuara. Në vend që të kundërshtojnë Brukselin, populistët e Evropës duhet të përpiqen të bëjnë të njëjtën gjë me Bashkimin Evropian. Mjerisht, lëvizjet e supozuara të të njëjtit mendim nuk mund të bien dakord as për formimin e një grupi të vetëm parlamentar në Parlamentin Evropian, sepse e djathta rumune nuk e pëlqen të djathtën hungareze dhe e djathta franceze mendon se e djathta gjermane është shumë radikale. Kjo lloj grindjeje është e barabartë me atë që i ndodhi Presidentit Trump gjatë administratës së tij të parë, por tani ai ka arritur t’i sjellë të gjithë në të njëjtën faqe. E gjithë Partia Republikane është dakord me të për gjithçka? Sigurisht që jo, por ata kanë në mendje pamjen më të madhe dhe veprojnë në përputhje me rrethanat. Në të njëjtën mënyrë, nuk pres që Tubimi Kombëtar Francez të jetë dakord me Alternativën për Gjermaninë për gjithçka, por do të kisha shpresuar që ata të mund të bashkëpunonin duke pasur parasysh krizën ekzistenciale në të cilën ndodhet Evropa.
Evropa është një vend unik, që historikisht ka lulëzuar më së shumti kur kishte njëkohësisht shtete të fuqishme të pavarura që megjithatë lejonin një shkëmbim të paparë ekonomik dhe intelektual midis qytetarëve të këtyre shteteve. Një strategji për shekullin 21 duhet të përfitojë nga kjo përvojë historike që dikur e bëri Evropën vendin më të fuqishëm dhe më të begatë në tokë. Unë e kuptoj dëshirën për të hedhur poshtë “zgjedhën e Brukselit”, por do të paralajmëroja që të mos heqësh dorë plotësisht nga BE-ja. Ekziston nevoja për një platformë mbi të cilën mund të zhvillohet një “koncert i Evropës” modern, dhe ndërsa BE-ja aktuale nuk po e përmbush këtë rol, një e reformuar mund ta përmbushë atë. Çfarë mund dhe duhet të jenë këto reforma është një çështje urgjente dhe mungesa e propozimeve është shqetësuese. Më vjen mirë që atmosfera ka ndryshuar, por në një moment politika duhet të ndiqet.