Marrëveshja mes opozitës dhe mazhorancës për ndryshimet në Kodin Zgjedhor është kurorëzuar në Kuvend me 106 vota pro.
Dita e sotme u shoqërua me debate të shumta për këtë projektligj, ku disa prej deputetëve të opozitës shprehën qëndrimin kundër këtyre ndryshimeve, por u kundërshtuan nga Gazment Bardhi dhe Damian Gjiknuri, “kumbarët” e këtyre ndryshimeve.
Pavarësisht kundërshtive, akuzave dhe debateve, PS dhe PD bashkuan votat për ta miratuar këtë Kod Zgjedhor, me të cilin do të zhvillohen zgjedhjet e vitit 2025.
Por cilat janë ndryshimet kryesore?
Vota e emigrantëve do të përfshihet për herë të parë në Kodin Zgjedhor, me shqiptarët anë e mbanë botës që do të kenë mundësi të votojnë kudo që ndodhen. Ata do të duhet të regjistrohen në një adresë që do të publikohet nga KQZ.
Më pas, KQZ do të nisë drejt adresave të tyre fletët e votimit, të cilat duhet të dërgohen në adresën e KQZ-së brenda orës 19:00 të ditës së votimit, ose në të kundërt fletët e votimit do të quhen të pavlefshme. Gjithashtu edhe pagesa e postës do të bëhet nga vetë votuesi.
Hapja e listave ishte një temë tjetër shumë e diskutuar. Palët vendosën të heqin herësin e thyerjes së listës, por sipas marrëveshjes së re, “çimentuan” një pjesë të mirë të deputetëve, sipas preferencave të kryetarëve të partive.
Kështu, sipas Kodit Zgjedhor të ri, 1/3 e listës do të jetë e sigurt, ndërsa pjesa tjetër e kandidatëve do të luftojnë deri në votën e fundit për të marrë një mandat. Por, do të ruhet barazia gjinore, ku 1 në 3 kandidatë duhet të jetë grua.
Ndryshim do të ketë edhe te pragu elektoral, pasi palët kanë vendosur që ky prag të shkojë në 1% kombëtar, për t’i dhënë mundësi partive të vogla të marrin ndonjë mandat deputeti.
Varianti i dakordësuar i reformes se re zgjedhore
“Neni 67
Lista e kandidatëve të partive dhe koalicioneve të partive politike
1. Partia politike ose koalicioni zgjedhor, në kuptim të nenit 65, që është regjistruar në KQZ si subjekt zgjedhor për zgjedhjet në Kuvend, depoziton në KQZ për çdo zonë zgjedhore, jo më vonë se 50 ditë para datës së zgjedhjeve:
a) listën shumëemërore të fiksuar të kandidatëve; dhe
b) listën shumëemërore të kandidatëve që i nënshtrohen votimit parapëlqyes.
2. Emrat në listën shumëemërore të fiksuar të kandidatëve të subjektit zgjedhor paraqiten të renditura sipas rendit shifror, duke filluar nga numri një. Për koalicionet përbri emrit të kandidatit shënohet cilës parti i përket kandidati. Numri i përgjithshëm i kandidatëve në listën e fiksuar është i barabartë me numrin e mandateve për cdo zonë zgjedhore pjestuar për tre. Në rast se nga ky pjestim nuk rezulton numër i plotë mandatesh atëherë në rast se presja dhjetore si pasojë e pjestimit është e barabartë ose më e madhe se 0,5 lista përmbyllet me numrin e plotë pasrendës, ndërsa kur si pasojë e pjestimit rezulton presja dhjetore më e vogël se 0,5 lista shumëemërore e fiksuar e kandidatëve mbyllet me numrin e plotë pararendës.
3. Lista shumëemërore e kandidatëve që i nënshtrohen votimit parapëlqyes nga zgjedhësit është e barabartë me numrin e mandateve për çdo zonë zgjedhore. Renditja e kandidatëve bëhet sipas rendit alfabetik të mbiemrit për secilin prej tyre.
4. Kandidati për deputet, i regjistruar në një listë shumemërore në një zonë zgjedhore, nuk mund të regjistrohet si i tillë për një zonë zgjedhore tjetër, qoftë edhe për llogari të një partie apo koalicioni tjetër dhe as si i propozuar nga një grup zgjedhësish.
5. Kandidati për deputet, i rregjistruar në listën e fiksuar të partisë politike apo koalicionit nuk mund të jetë njëkohësisht edhe në listën shumëemërore të kandidatëve për deputetë që i nënshtrohen votimit parapëlqyes.
6. Për çdo zonë zgjedhore në zgjedhjet për Kuvendin një çdo tre emra të kandidatëve të listës së fiksuar i përket gjinisë më pak të përfaqësuar dhe një në çdo tre emra të listës shumëemërore që i nënshtrohet votimit parapëlqyes duhet t’i përkasë gjinisë më pak të përfaqësuar.
7. Për zgjedhjet e organeve të qeverisjes vendore, kandidati për kryetar të bashkisë dhe lista e kandidatëve për këshillat vendorë regjistrohen në KZAZ-në që mbulon njësinë e qeverisjes vendore brenda afatit të përcaktuar në këtë pikë. KZAZ-ja dorëzon një kopje të listës në KQZ brenda 48 orëve. Kandidati për kryetar të bashkisë dhe lista e kandidatëve për këshillat vendorë depozitohet në KQZ në rastet kur territori i njësisë së qeverisjes vendore nuk mbulohet nga një KZAZ e vetme.
8. Kandidati për kryetar bashkie apo për këshillin e bashkisë nuk mund të regjistrohet si i tillë për një zonë zgjedhore tjetër, qoftë edhe për llogari të një partie apo koalicioni tjetër dhe as si i propozuar nga një grup zgjedhësish.
9. Në zgjedhjet për këshillat bashkiakë një në çdo dy emra të njëpasnjëshëm në renditje të kandidatëve të subjekteve zgjedhore duhet t’i përkasë së njëjtës gjini.
10. Në rast mospërmbushjeje të njërit prej kushteve të parashikuara në këtë nen, në lidhje me përbërjen e listës shumemërore KQZ-ja zbaton sanksionet e parashikuara në nenin 175 të këtij Kodi.”