Udhëheqësi më i rëndësishëm i opozitës ruse për dekadën e fundit, Alexei Navalny, ka vdekur në burg brenda Rrethit Arktik, në moshën 47 vjeçare, raportojnë agjencitë ruse të lajmeve. I njohur si kritiku më i zhurmshëm i Presidentit Vladimir Putin, Navalny po vuante një dënim me 19 vitesh burg për vepra që konsiderohen gjerësisht të motivuara politikisht.
Ai u transferua në një koloni penale të Arktikut, i konsideruar si një nga burgjet më të vështira, në fund të vitit të kaluar. Shërbimi i burgut në distriktin Yamalo-Nenets tha se po përcaktonte shkaqet e vdekjes së tij.
Komenti i tij i fundit ishte më 1 shkurt, kur nga burgu bëri thirrje për protesta në të gjithë Rusinë gjatë zgjedhjeve presidenciale, të cilat pritet të mbahen nga 15-17 mars, ndërkohë që Vladimir Putin pritet të qëndrojë në pushtet të paktën deri në vitin 2030.
I lindur në vitin 1976 në qytetin e vogël Bytyn, afër Moskës, Navalny u arsimua si jurist dhe ekonomist, por hyri në politikë në vitin 2008, duke krijuar fondin e tij kundër korrupsionit, FBK, tre vjet më vonë.
Ai ishte i njohur për aftësitë e tij oratorike, si dhe përdorimin e hapësirës në internet për të promovuar rezultatet e hetimeve të tij dhe për të përhapur idealin e tij të asaj që ai e quajti “Rusia e mrekullueshme e së nesërmes”. Njohuria e tij dixhitale e bëri atë veçanërisht të popullarizuar në mesin e adoleshentëve dhe të rinjve të Rusisë me mendje më demokratike.
Navalny u bë i njohur si kritiku më i hapur i Kremlinit i Rusisë, pasi drejtoi një seri hetimesh kundër korrupsionit ndaj anëtarëve kryesorë të elitës ruse.
Ekspozimi i tij në vitin 2017 i stilit të jetesës luksoze të Dmitry Medvedev, një ish-president dhe kryeministër, çoi në protesta masive. Dhe një hetim për një “pallat sekret” luksoz në bregun e Detit të Zi të Rusisë, që supozohet se është në pronësi të Putinit, rezultoi në një valë indinjate në të gjithë Rusinë në vitin 2021.
Navalny u përpoq të kandidonte kundër Putinit në zgjedhjet presidenciale të vitit 2018, por u ndalua të hynte në garë për shkak të një dënimi të vitit 2014 për përvetësim fondesh, të cilin ai e mohoi kategorikisht si të sajuar për ta mbajtur atë jashtë politikës. Zyrtarët rusë theksuan se nuk i referoheshin Navalny me emër për të shmangur ngritjen e profilit të tij në publik.
Ndërsa ishte në një udhëtim pune në Rusi në gusht 2020, Navalny u helmua nga një agjent ushtarak në një tentativë për ta vrarë, ngjarje për të cilën ai fajësoi drejtpërdrejt Putinin.
Navalny i mbijetoi kalvarit falë këmbënguljes së familjes që ai të transportohej me avion në Gjermani, ku iu nënshtrua trajtimit dhe një procesi të gjatë rehabilitimi.
Kremlini mohoi çdo përfshirje në helmimin e tij, i cili u dënua nga qeveritë perëndimore dhe çoi në një tendosje të mëtejshme të marrëdhënieve me Rusinë.
Megjithatë, Navalny vendosi të kthehej në Rusi në fillim të vitit 2021 dhe u arrestua direkt pas mbërritjes me akuzat që rridhnin nga rasti i përvetësimit së disa fondeve të vitit 2014. Ai u dënua me 2 vjet e gjysmë burg për shkelje të lirimit me kusht të lidhur me atë dënim. Vendimi erdhi disa ditë pasi më shumë se 5,000 njerëz u arrestuan në të gjithë Rusinë në mitingjet në mbështetje të Navalny.
Aleatët e tij gjithashtu janë persekutuar dhe fondi i tij kundër korrupsionit u shpall një organizatë ekstremiste disa muaj pas dënimit të tij, duke e detyruar atë të mbyllej dhe shumica e stafit të lartë të iknin jashtë vendit.
Ai u gjykua me akuza të reja për mashtrim dhe përbuzje të gjykatës dhe u dënua me nëntë vjet të tjera burg. Më pas, në gusht, ai u dënua me 19 vjet të tjera në një koloni penale të sigurisë maksimale me akuza për ekstremizëm, në atë që aleatët e tij dhe komuniteti ndërkombëtar e quajtën një fushatë të Kremlinit për ta mbajtur atë të burgosur përgjithmonë. Navalny ka mohuar të gjitha akuzat kundër tij si të motivuara politikisht.
Mbështetësit e tij kanë ngritur shqetësime për trajtimin e tij në paraburgim dhe kushte paraburgimi, duke përfshirë aksesin në kujdesin e duhur mjekësor dhe izolimin e shpeshtë në një qeli të vogël ndëshkimi.
Në një intervistë me NBC News në vitin 2021, Putin tha se nuk mund të garantonte se Navalny do të dilte i gjallë nga burgu.
Por edhe në burg, Navalny vazhdoi të sfidonte Putinin.
Në stilin e tij sfidues, por sarkastik, Navalny detajoi realitetet e sistemit penitenciar rus dhe promovoi hetime të reja kundër korrupsionit mbi të cilat ekipi i tij kishte punuar në mërgim. Ai lëshoi deklarata kundër Kremlinit përmes avokatëve të tij dhe foli hapur kundër veprimeve të qeverisë ruse në Ukrainë.
Ai u caktua i burgosur i ndërgjegjes nga Amnesty International në 2021, me SHBA dhe qeveri të tjera që kërkonin lirimin e tij.
Një film për jetën e tij fitoi një Oscar për filmin më të mirë dokumentar vitin e kaluar.
Por fitorja shkaktoi polemika në Ukrainë, ku disa kritikë e përshkruan Navalny-n si një nacionalist rus dhe vunë në dukje komentet në vitin 2014 në të cilat ai tha se nuk sheh asnjë ndryshim midis ukrainasve dhe rusëve – një deklaratë që Putin e përdori si një nga argumentet pas luftës së tij tetë vjeçare, më vonë. Navalny, megjithatë, kritikoi kryengritjen e mbështetur nga Rusia në Ukrainën lindore dhe më vonë e përshkroi pushtimin në shkallë të plotë si të padrejtë dhe vetë-shkatërruese.
Navalny ka lënë pas gruan e tij, Julia, vajzën Daria dhe djalin Zahar.