Rafael Pinto Borges- Brussels-Signal
Ndërsa përpjekjet korrigjuese dhe të guximshme të presidentit amerikan Donald J. Trump për të çuar në përfundim luftën në Ukrainë po marrin hov — ai u takua me presidentin rus Vladimir V. Putin në Anchorage, Alaska, e më pas edhe me liderin ukrainas Volodymyr Zelensky në Uashington — qarkullojnë thashetheme se drejtuesit e BE-së, si Brukseli, Parisi, Berlini dhe Londra, po i kërkojnë Trump-it që ta presionojë kryeministrin hungarez Viktor Orbán të braktisë rezistencën e gjatë ndaj fillimit të negociatave të anëtarësimit të Ukrainës. Po këta thuhet se po tregojnë një tjetër vlerësim të gabuar ndaj realitetit nga ana e Evropës. Në fakt, qëndrimi i Budapestit nuk është kokëfortësi, është qëllim i bazuar—andaj pikërisht është ajo çfarë i mungon Evropës sot.
Shpesh thuhet që politika është arti i të mundshmes. Kur bëhet fjalë për ambiciet e Ukrainës për t’u bërë pjesë e BE-së, shifrat flasin hapur — dhe me pastërti të ashpër. Të 3.5 vjet pas fillimit të pushtimit të plotë, Ukraina është një vend i shkatërruar. Rilindja e saj do të kërkonte një shifër thuajse të paarritshme — 2.5 trilionë euro, sipas Institutit Hungarez për Çështje Ndërkombëtare — që është dymbëdhjetë herë më shumë se buxheti i të gjithë Unionit. Evropa nuk mund ta përballojë një fantazi të tillë: Gjermania, dikur motori ekonomik dhe industrial i kontinentit, është e dobësuar nga deindustrializimi dhe ngadalësimi; Franca po mbyt nga deficit i pashmangshëm; Italia është pothuajse e ngadalësuar, dhe me një borxh publik gati 140 % të PBB-së, afrohet me kufijtë e qëndrueshmërisë fiskale. Si mund të pritet nga këto vende, që janë vetë të stërngarkuara me borxhe dhe rritje të ngadalësuar, të mbështesin financiarisht rindërtimin e një shteti tjetër të shkatërruar nga lufta?
Akoma më keq bëhet situata më tej. Nëse Kievi do të ndërthurte me BE-në, druri i lirë ukrainas do të fundosnte jetesën e fermerëve evropianë, të cilët tashmë dridhen nga konkurenca e padrejtë që presin nga marrëveshja tregtare me MERCOSUR-in. Ukraina post-luftë, si pjesë e BE-së, natyrisht do të asistonte në valën e emigracionit të lirë drejt Evropës. Forca e saj e lirë e punës do të ulte pagat e punëtorëve në mbarë kontinentin, duke përkeqësuar tensionet shoqërore që tashmë nxisin revolucione populiste demokratike nga Lisbona në Varshavë. Technokratët naivë në Bruksel flasin për “solidaritet”, por ajo që në fakt kërkojnë nga popujt evropianë është vetëdjegje.
Por rreziku nuk është vetëm ekonomik. Ukraina ka deklaruar hapur se nuk do të pranojë një marrëveshje territoriale të qëndrueshme me Rusinë, pa marrë parasysh sa e nevojshme mund të ishte për t’i dhënë fund konfliktit më të rëndë që ka mbërthyer kontinentin që nga viti 1945. Ta pranosh në BE do të thotë të importosh tërësisht atë ngurtësi të pakompromis. Si pjesëmarrëse në Traktatin e Lisbonës (neni 42(7)), Ukraina do të përfitonte nga e drejta e ndihmës së përbashkët ushtarake — realisht një garantim që shumë shpejt do ta dëmtonte Evropën e pambrojtur, ndërsa amerikanët do të mbeteshin jashtë përfshirjes. Një politikë me të vërtetë skandaloze, që do të nxiste revanshimin ukrainas dhe mund të eskalonte në luftë konvencionale — madje edhe bërthamore — me Rusinë.
Madje edhe nëse nesër do të ekzistonte një marrëveshje paqësore e pakundërshtueshme, Ukraina do të ishte ende jofitimprurëse për anëtarësim. Korrupsioni nuk është një fenomen sporadik në Kiev; ai është struktural. Transparency International e vendos Ukrainën në të njëjtin nivel me shtete afrikane dhe latinamerikane si Mauritania, Kolumbia apo Papua Guinea. Çfarë ndodh kur “fonde rindërtimi” të rrymën lindë e Evropës, të paguar nga kontribuesit e lodhur evropianë?
Ekziston edhe çështja — shumë shpesh e neglizhuar — e trajtimit që Ukraina i bën pakicave. Politika e Kievit është agresive ndaj rusishtfolësve dhe komuniteteve me lidhje me vendet anëtare të BE-së: hungarezët e Transkarpatisë, polakët e Galicisë, romunët e Bukovinas. Kjo është një çështje që Brukseli zakonisht e shmang, edhe pse dikur edhe organizata evropiane të të drejtave e ngrinin këtë shqetësim, dhe në vitin 2017 presidenti rumun Klaus Iohannis anulloi një vizitë shtetërore si protestë ndaj ndalimit të mësimit në gjuhën e pakicave. Që atëherë, situata vetëm është përkeqësuar.
Por çështja më thelbësore ka natyrë gjeopolitike. Integrimi i Ukrainës në BE do të ngriste Evropën në armiqësi të përjetshme me Moskën. Era e liderëve evropianë, që janë të pafuqishëm, ka treguar se Rusia nuk mund të shkatërrohet nga sanksionet, armët, apo fraza pompoze mbi demokracinë liberale. Ajo mbetet një fuqi bërthamore, një nga ekonomitë më të mëdha të botës, dhe një ngrehinë e pakthyeshme energjetike e komoditete. Interesi i vërtetë i Evropës është afërsi, jo ndarje; arkitekturë ekonomike dhe sigurie e përbashkët, edhe nëse e papërsosura, por që funksionon për të gjithë.
Së fundi, kur Orbán reziston ndaj këtij delirimi, ai nuk po luan rolin e kontestuesit. Ai nuk e bën për të irrituar Von der Leyen-in. Ai nuk po servilon për Moskën — siç akuzojnë gauzat e propagandës ukrainase. Ai po ndan fatin e Evropës, për hir të Evropës. Në një referendum të fundit, 95 % e hungarezëve e mbështetën këtë kundërshtim ndaj anëtarësimit të Ukrainës. Kjo quhet demokraci e vërtetë.
Historia dënon iluzionet me ashpërsi. Ose Evropa përqafojnë realitetin dhe arsyen gjeopolitike, ose do të fundoset në humnerën e varfërisë, luftës dhe rënies. Orbán, në pakicë, ka zgjedhur më të mirën; nuk mund t’i akuzohet për këtë.