Puna ka filluar në një projekt të diskutueshëm për të krijuar nga e para blloqet ndërtuese të jetës njerëzore, në atë që besohet të jetë i pari në botë.
Hulumtimi ka qenë tabu deri më tani për shkak të shqetësimeve, se mund të çojë në foshnje të projektuara ose ndryshime të paparashikuara për brezat e ardhshëm.
Por tani, organizata bamirëse mjekësore më e madhe në botë, Wellcome Trust, ka dhënë një shumë fillestare prej 10 milionë funtesh për të filluar projektin dhe thotë se ka potencialin të bëjë më shumë mirë sesa dëm duke përshpejtuar trajtimet për shumë sëmundje të pashërueshme.
Dr. Julian Sale, i Laboratorit të Biologjisë Molekulare MRC në Kembrixh, i cili është pjesë e projektit, i tha BBC News se hulumtimi ishte hapi gjigant i radhës në biologji.
“Qielli është limiti. Ne po shqyrtojmë terapi që do të përmirësojnë jetën e njerëzve ndërsa plaken, që do të çojnë në plakje më të shëndetshme me më pak sëmundje ndërsa plaken”, shtoi ai.
“Ne po kërkojmë ta përdorim këtë qasje për të gjeneruar qeliza rezistente ndaj sëmundjeve që mund t’i përdorim për të ripopulluar organet e dëmtuara, për shembull në mëlçi dhe zemër, madje edhe në sistemin imunitar”, theksoi ndër tjera Sale.
Por kritikët kanë frikë se hulumtimi hap rrugën për studiues të paskrupullt, që kërkojnë të krijojnë njerëz të përmirësuar ose të modifikuar.
Dr. Pat Thomas, drejtor i grupit të fushatës Beyond GM, tha: “Na pëlqen të mendojmë se të gjithë shkencëtarët janë aty për të bërë mirë, por shkenca mund të ripërdoret për të bërë dëm dhe për luftë”.
Detajet e projektit iu dhanë BBC News në 25-vjetorin e përfundimit të Projektit të Gjenomit Njerëzor, i cili hartëzoi molekulat në ADN-në njerëzore dhe u financua gjithashtu kryesisht nga Wellcome.
Çdo qelizë në trupin tonë përmban një molekulë të quajtur ADN e cila mbart informacionin gjenetik që i nevojitet. ADN-ja është ndërtuar nga vetëm katër blloqe shumë më të vogla të referuara si A, G, C dhe T, të cilat përsëriten vazhdimisht në kombinime të ndryshme. Çuditërisht, ajo përmban të gjithë informacionin gjenetik që na bën fizikisht atë që jemi.
Projekti i Gjenomit Njerëzor u mundësoi shkencëtarëve të lexojnë të gjitha gjenet njerëzore si një barkod. Puna e re që po fillon, e quajtur Projekti i Gjenomit Sintetik Njerëzor, potencialisht e çon këtë një hap gjigant përpara – do t’u lejojë studiuesve jo vetëm të lexojnë një molekulë ADN-je, por të krijojnë pjesë të saj – ndoshta një ditë të gjithën – molekulë pas molekule nga e para.
Qëllimi i parë i shkencëtarëve është të zhvillojnë mënyra për të ndërtuar blloqe gjithnjë e më të mëdha të ADN-së njerëzore, deri në pikën kur ata të kenë ndërtuar në mënyrë sintetike një kromozom njerëzor. Këto përmbajnë gjenet që qeverisin zhvillimin, riparimin dhe mirëmbajtjen tonë.
Këto mund të studiohen dhe eksperimentohen më pas për të mësuar më shumë rreth mënyrës se si gjenet dhe ADN-ja rregullojnë trupat tanë.
Shumë sëmundje ndodhin kur këto gjene shkojnë keq, kështu që studimet mund të çojnë në trajtime më të mira, sipas profesorit Matthew Hurles, drejtor i Institutit Wellcome Sanger i cili sekuencoi pjesën më të madhe të Gjenomit Njerëzor.
“Ndërtimi i ADN-së nga e para na lejon të testojmë se si funksionon vërtet ADN-ja dhe të testojmë teori të reja, sepse aktualisht ne mund ta bëjmë këtë vetëm duke ndryshuar ADN-në në ADN-në që tashmë ekziston në sistemet e gjalla”, shtoi ai.
Puna e projektit do të kufizohet në epruveta dhe enë dhe nuk do të ketë asnjë përpjekje për të krijuar jetë sintetike. Por teknologjia do t’u japë studiuesve kontroll të paparë mbi sistemet e jetesës njerëzore.
Dhe megjithëse projekti është në kërkim të përfitimeve mjekësore, nuk ka asgjë që t’i ndalojë shkencëtarët e paskrupullt që ta keqpërdorin teknologjinë.
Ata mund të përpiqen, për shembull, të krijojnë armë biologjike, njerëz të përmirësuar ose edhe krijesa që kanë ADN njerëzore, sipas profesorit Bill Earnshaw, një shkencëtar gjenetik shumë i respektuar në Universitetin e Edinburgut, i cili projektoi një metodë për krijimin e kromozomeve artificiale njerëzore.
“Xhindi është jashtë shishes. Tani mund të kemi një sërë kufizimesh, por nëse një organizatë që ka qasje në makineri të përshtatshme vendos të fillojë sintetizimin e diçkaje, nuk mendoj se mund ta ndalojmë atë”, i tha ai BBC News.