Një reality show mbi turizmin e kujtesës në Shqipëri. Është kjo ideja origjinale e sipërmarrësit Dritan Gremi që është bërë publike në edicionin francez të ‘Forbes’.
Ai kërkon të ndërgjegjësojë të rinjtë për pasojat e sistemeve diktatoriale, por njëkohësisht të jetë si një mesazh për botën e sotme që të përmirësohet e të dalë nga rreziku i luftës për të cilin Gremi thotë se është prezent.
Nga turizmi mjekësor te industria e argëtimit, sipërmarrësi shqiptar Dritan Gremi synon të sjellë një epokë të re në botën e reality show-t. Jashtë me vilat buzë detit në Miami dhe kastin e aktorëve për të luajtur skenarë të njohur, brenda me kazerma të jetës reale të trashëguara nga epoka komuniste. Qëllimi? Të rrisim ndërgjegjësimin tek brezi i ri në lidhje me turizmin përkujtimor, me fokus në ndërgjegjësim dhe llogaridhënie. Ne takojmë një njeri të vetë-bërë në shtratin e një epoke që po humbet orientimin.
Po zhvilloni shfaqjen e parë televizive realiteti bazuar në “turizmin përkujtimor komunist” në vendin tuaj. Cilat janë qëllimet tuaja specifike? Si do të funksionojë kjo shfaqje në terma konkretë?
Dritan Gremi: Mbajeni mend, për të mos harruar kurrë. Objektivi kryesor është të rrisim ndërgjegjësimin midis brezave të rinj rreth historisë sonë të kohëve të fundit përballë tundimit ekstremist që po dëshmojmë në të gjithë kontinentin dhe më gjerë. Shqipëria kishte një nga sistemet komuniste më të pamëshirshme në Evropën Lindore; me të kaluarën e saj, vendi tani konsiderohet një muze në ajër të hapur. Konceptualizimi i projektit është finalizuar; ne kemi identifikuar disa vende të përshtatshme për këtë format, duke përfshirë ishullin e Sazanit si një opsion. Një vend që dikur strehonte një bazë ushtarake, ku hyrja ishte e ndaluar. Ishulli ka mbetur i paprekur dhe banesat e vjetra të ushtarëve, kazermat dhe plagët e kësaj historie mund të shihen ende.
Ngjashëm me Koh Lanta ose Isola dei Famosi (Ferma e të Famshmëve), por me një frymë krejtësisht të ndryshme, shfaqja jonë do t’i transportojë konkurrentët në një epokë tjetër gjatë së cilës ata do të bëhen protagonistë. Shikuesit do të zbulojnë nga afër se çfarë do të thotë në të vërtetë të jetosh nën diktaturë, një koncept që shpesh idealizohet gabimisht nga komunizmi.
Në detaje, kandidatët do të jetojnë në shtëpi të mobiluara në mënyrë modeste, pothuajse identike, pa pajisjet thelbësore si frigoriferë, lavatriçe apo dushe. Banesa të zbrazëta ku do të shpërndahen kartat e racionit ushqimor, të ndjekura nga nevoja për të pritur në radhë nga ora 5 e mëngjesit për të blerë 1 litër qumësht, ose kuota do të shterojë deri në orën 7 të mëngjesit! Në këtë mjedis realist, do të ketë edhe antena të fshehura për të marrë kanale televizive italiane, dhe nëse dikush vihet re ose dyshohet për spiunazh, do të shkojë në burg.
Bunkerët do të jenë të fshehur si kërpudhat në çdo lagje, duke e ndërprerë jetën e përditshme të qytetarëve me sirena dhe stërvitje ushtarake, duke i përgatitur ata të mbrohen kundër një armiku imagjinar. Pa përmendur aparatin e sigurisë së shtetit, i cili është në kërkim të fjalës më të vogël – të qartë ose të nënkuptuar – që konsiderohet në kundërshtim me vijën ideologjike. Si do të përshtaten pjesëmarrësit me këtë regjim autoritar? A do të jenë në gjendje të “mbijetojnë” kushtet, mjedisin dhe gjithçka tjetër? Nuk do të ketë kufij gjeografikë për pjesëmarrjen në këtë reality show; një francez, një kanadez apo një turk do të jetë në gjendje të aplikojë pa kufizime.
Duke vënë kandidatë nga të gjitha vendet kundër njëri-tjetrit në kushte të vështira jetese të ngjashme me ato të epokës komuniste, çfarë debatesh doni të ngjallni?
Së pari, për të ilustruar se bota në të cilën jetojmë dhe kushtet në të cilat veprojmë nuk janë aq katastrofike sa i perceptojmë shpesh. Së dyti, synojmë t’i ndriçojmë të rinjtë rreth realitetit dhe përvojave të paraardhësve tanë, duke theksuar nevojën për të mbrojtur botën në të cilën jetojmë me çdo kusht, ndërsa rreziku kërcënon afër dhe mund të arrijë papritur kufijtë tanë, ekzistencat tona paqësore. Ne të gjithë duhet të kontribuojmë për paqen, duke u siguruar që luftërat ose diktatorët të mos kërcënojnë jetën që kemi ndërtuar me mund. Është e domosdoshme të ruhet paqja, të rezistohet totalitarizmi dhe të luftohen të gjitha format e diktaturës.
Kjo qasje mund të zbatohet jo vetëm në Shqipëri, por edhe në vende si Gjermania, Italia apo Franca, në përgjigje të ekstremistëve, disa prej të cilëve janë të idolizuar. Teatrot e luftës po shumohen kudo, në Ukrainë, në Lindjen e Mesme… Ekziston një ndjesi sikur po shkreptimë.
A mund të flasim për përgjegjësitë e shumë kanaleve që i përmbytin shikuesit me programe të lehta, egoiste që promovojnë kultin e pamjes së jashtme dhe materializmin?
Në fakt, televizioni ka prishur ekuilibrin në edukimin e vlerave dhe ka përjetësuar stereotipet se individët kanë kohë të lirë vetëm për të përthithur këtë lloj programimi. Në vitet e fundit, kemi parë promovimin dhe shfaqjen e reality show-ve televizive si Big Brother, The Bachelor, The Real Housewives, Secret Story… në kanale, formate që vetëm sa e kanë shtrembëruar realitetin. Ato krijojnë një botë të rreme, duke e inkurajuar publikun të ëndërrojë për stile jetese sipërfaqësore dhe të paarritshme. Si rezultat, njerëzit humbasin motivimin për të punuar ose për t’u zhvilluar, dhe në vend të kësaj aspirojnë të imitojnë personazhe që grumbullojnë pasuri duke iu përmbajtur rregullave të diktuara nga një lojë.
Pra, është e rëndësishme të investoni energjikisht për të arritur qëllimet tuaja dhe për t’i bërë ëndrrat tuaja realitet; përmbushja personale, profesionale dhe shoqërore është e arritshme për të gjithë. Unë jam një produkt i pastër i kësaj!
A luajnë rol përkeqësues rrjetet sociale në kërkim të një jete më të lehte ?
Nga televizioni në sferën dixhitale, nga personalitetet e ekranit të vogël te blogerët, ky fenomen thjesht është përhapur në platforma të tjera. Mediat sociale nuk janë gjë tjetër veçse një mekanizëm që përhap dhe përhap në mënyrë virale ide, koncepte ose trende. E gjitha varet nga ajo që promovojmë dhe modelet që zgjedhim të imitojmë. Për ta përmbysur këtë trend ose për ta drejtuar atë në favor të vlerave fisnike, duhet të ketë një pakt shoqëror për të kuptuar dhe përcaktuar kolektivisht parimet që duhet të mbështesim dhe drejtimin që dëshirojmë të ndjekim për të formësuar shoqërinë tonë.
Boomers vs. Native Digital: A janë bërë dy botë paralele?
Hendeku i brezave ka qenë gjithmonë i pranishëm dhe marrëdhëniet prind-fëmijë kanë evoluar vazhdimisht për shkak të pabarazive të moshës dhe përparimit të secilës epokë. Çdo periudhë sjell ndryshimet e veta, me të rinjtë që shpesh i përqafojnë ato më me gatishmëri, ndërsa brezat më të vjetër kanë tendencë të mbajnë një qëndrim më konservator. Megjithatë, nuk besoj se kjo është një arsye për ta konsideruar ose për të folur për dy botë paralele.
Me konceptin e shfaqjes suaj, do të prekni historinë dhe trashëgiminë e vendit tuaj dhe – ndoshta – do të hapni plagë të caktuara; a keni mbështetjen e autoriteteve politike shqiptare?
Nuk besoj se disa plagë shërohen thjesht duke i injoruar ose duke mos folur për to. Përkundrazi, përballja drejtpërdrejt me këto probleme mund të na ndihmojë shumë të ecim përpara; përndryshe, rreziku i përsëritjes së së kaluarës dhe i kthimit prapa do të ishte real. Pikërisht për këtë arsye, turizmi i kujtesës përmbush një objektiv thelbësor: të kujtojmë dhe të njohim në mënyrë që të mos harrojmë, duke u siguruar që historia të mos përsëritet. Fati ynë i madh qëndron në faktin se jetojmë sot në një botë të lirë, ku kemi lirinë për të krijuar, vepruar dhe ndjekur iniciativat që dëshirojmë.
Gjithashtu, vlen të përmendet se në fund të fundit, asnjë trazirë nuk ka ardhur kurrë vetëm nga shtetet, por, përkundrazi, ajo shpesh fillonte me individë ose grupe specifike njerëzish të cilët më pas mbështeteshin nga shtetet dhe institucionet…
Kanalet televizive gjermane, italiane dhe zvicerane kanë treguar interes për këtë program të ri. A jeni në kontakt me transmetuesit francezë?
Vizioni im është të krijoj një format unik të përshtatur sipas specifikave të secilit vend, duke kulmuar në një sezon të veçantë që bashkon përfaqësues nga shtete të ndryshme. Ajo që është vërtet e jashtëzakonshme është bashkimi i kulturave dhe kombësive në një koncept të vetëm dhe koheziv. Siç u përmend më parë, ky projekt tejkalon kufijtë e Shqipërisë, pasi shumë vende anembanë botës kanë një histori të pasur që pret të ndahet. Një format që bashkon pjesëmarrësit duke nderuar kontekstet e tyre historike individuale padyshim që do të gjenerojë ndërgjegjësim dhe angazhim global.
Bota jonë shtrihet shumë përtej mjedisit tonë të afërt, që është Evropa, epiqendra e botës prej kohësh. Sot, shtëpia jonë kolektive përfshin të gjithë planetin dhe aspirata jonë është që paqja të mbretërojë atje. Duke pasur parasysh këtë, sigurisht që do të isha i interesuar të flisja me producentë dhe transmetues të mundshëm francezë.
Për më tepër, Ishulli i Sazanit është gjithashtu në interes të Jared Kushner, dhëndrit të ish-Presidentit të SHBA-së Donald Trump, për projekte të tjera të pasurive të paluajtshme.
Je një sipërmarrës shumë i pazakontë që kujdeset po aq shumë për mirëqenien e punonjësve të tu sa edhe të klientëve të tu. Ke zbatuar një javë pune 32-orëshe pa ndikuar negativisht në biznesin tënd. Si mund ta balancosh performancën me cilësinë e jetës në punë?
Aktualisht, në Klinikën Gremi, ne punojmë 32 orë dhe kemi dy ditë e gjysmë pushim në javë, që është një rekord në Evropë. Në këtë pikë, ne kemi tejkaluar Holandën, e cila ishte kampione evropiane me 32.4 orë punë në javë. Unë gjithashtu besoj se lumturia është ngjitëse; ajo përhapet dhe transmetohet midis njerëzve. Kështu, punonjësit e kënaqur do t’i bëjnë të tjerët të lumtur nga ana tjetër. Individët e pakënaqur nuk mund të krijojnë një rreth të virtytshëm rreth vetes. Unë besoj se misioni i çdo sipërmarrësi është të krijojë vende pune dhe pasuri, ndërsa politikat publike sigurojnë siguri, stabilitet dhe kontribuojnë në cilësinë e jetës.
Në përputhje me këtë filozofi, qëllimi im është të kaloj në një orar prej tre ditësh pushim në javë dhe vetëm katër ditë pune. Kjo padyshim do të jetë sfida jonë më e madhe në vitet në vijim. Në fakt, në mars të këtij viti, ne u rikthyem në Panairin Ndërkombëtar të Turizmit “ITB Berlin”, i ndjekur nga “Salon Mondial du Tourisme” në Paris, duke prezantuar diçka krejtësisht të re: “Turizmin e Lumturisë”.
Gjithmonë kam pohuar se të qenit sipërmarrës vjen me përgjegjësi sociale. Jam në kontakt me kohën time dhe e kuptoj se njerëzit nuk janë më të predispozuar të punojnë me orë të gjata. Ata kërkojnë një ekuilibër më të mirë midis punës dhe jetës personale. Nga ky ekuilibër, produktiviteti mund të rritet vetëm, pasi në fund të fundit një punonjës i lumtur dhe i përmbushur do të jetë më i përfshirë. Pra, po, po shkojmë drejt një epoke lumturie dhe besoj se kjo do të jetë sfida e ardhshme për kompanitë: aftësia e tyre për të siguruar përmbushjen e punonjësve të tyre. Sipërmarrësit dhe drejtuesit e tjerë të lartë duhet ta kuptojnë se kjo është një çështje sot.
Nga ana tjetër, vendi ynë, Shqipëria, po përjeton një eksod masiv të të rinjve dhe punëtorëve që largohen nga vendi, kryesisht duke emigruar në BE dhe Shtetet e Bashkuara. Nëse ka një mënyrë për të mbajtur të rinjtë në vend dhe për të frenuar emigracionin, ajo është duke përmirësuar trajtimin e tyre, jo vetëm në aspektin e pagave, por edhe në aspektin e kushteve të punës.
Të gjithë do të gjykohemi një ditë dhe do të kujtohemi jo për pasurinë që kemi grumbulluar dhe kursyer, por për atë që kemi ndërtuar dhe lënë pas.